Zgodnie z ustawą z dnia 27 października 2022 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 2243)[1] o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku należy wskazać, iż założeniem tego aktu prawodawczego jest ustalenie ceny maksymalnej za sprzedaż energii elektrycznej stosowanej w rozliczeniach z odbiorcami uprawnionymi, określenie zasad i trybów przyznawania i wypłacania rekompensat dla podmiotów uprawnionych z tytułu wprowadzenia ceny maksymalnej oraz zasad i trybów wprowadzenia czasowego obowiązku przekazywania odpisu na Fundusz, jak również wprowadzenie szczególnych rozwiązań, stosowanych w przypadku ograniczenia dostępności wody amoniakalnej. Niniejsza ustawa służy stosowaniu rozporządzenia Rady (UE) 2022/1854 z dnia 6 października 2022 r. w sprawie interwencji w sytuacji nadzwyczajnej w celu rozwiązania problemu wysokich cen energii (Dz. Urz. UE LI 261 z 07.10.2022, str. 1). Istotne znaczenie dla udzielenia odpowiedzi zawartej w tytule niniejszego opracowania ma prawidłowe definiowanie wskazanej w ww. ustawie ceny maksymalnej za energię elektryczną, która po pierwsze nie zawiera podatku od towarów i usług, o którym mowa w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2022 r. poz. 931, z późn. zm.), oraz podatku akcyzowego, o którym mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 143, 1137, 1488, 1967, 2180 i 2236), po drugie powinna być wykładana zgodnie z przepisem zawartym w art. 538 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz.U. Nr 16, poz. 93) Kodeks cywilny, zgodnie z którym jeżeli w miejscu i czasie zawarcia umowy sprzedaży obowiązuje zarządzenie, według którego za rzeczy danego rodzaju lub gatunku nie może być zapłacona cena wyższa od ceny określonej (cena maksymalna), kupujący nie jest obowiązany do zapłaty ceny wyższej, a sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą, obowiązany jest zwrócić kupującemu pobraną różnicę. Ustalenie ceny maksymalnej powoduje, że strony umowy tracą możliwość umownego ukształtowania jej wysokości na wyższym poziomie. Strony muszą jednak określić w umowie cenę indywidualną, a to z uwagi na fakt, że ceny maksymalne nie mają bezpośredniego zastosowania z mocy samego prawa – zarządzenie odpowiedniego organu wyznacza jedynie górny limit ceny, a nie cenę. Stąd wymagane jest złożenie przez uprawnionych odbiorców stosownego oświadczenia w nieprzekraczalnym terminie (do 30.11 br.). Podstawą obowiązywania ceny maksymalnej jest akt prawny (zarządzenie używane w KC nie jest wykładane w znaczeniu ściśle gramatycznym), który w obowiązującym porządku prawnym oznacza przepis ustawy (C. Żuławska, w: Komentarz do KC, Ks. III, t. II, 2011, s. 31; Z. Banaszczyk, w: Pietrzykowski, Komentarz KC, t. II, 2015, s. 270; K. Haładyj, w: Osajda, Komentarz KC, t. II, 2021, art. 538, Nt 3; J. Jezioro, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz KC, 2021, art. 538, Nb 1; zob. art. 537, Nb 3).
Analizowana ustawa wprowadza zamknięty katalog odbiorców, którzy są uprawnieni do skorzystania z ceny maksymalnej za energię elektryczną. Wśród wymienionych przez ustawodawcę podmiotów wskazuje się na m.in. przedsiębiorcę będącego mikroprzedsiębiorcą, małym przedsiębiorcą albo średnim przedsiębiorcą w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1-3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2021 r. poz. 162 i 2105 oraz z 2022 r. poz. 24, 974 i 1570), w zakresie, w jakim zużywa energię elektryczną na potrzeby podstawowej działalności (art. 2 pkt 2), lit. b ww. ustawy), jak również podmiot będący podmiotem udzielającym świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w zakresie, w jakim zużywa energię elektryczną na potrzeby udzielania tych świadczeń, (art. 2 pkt 2), lit. e ww. ustawy). O ile w przypadku drugiego z wyżej wymienionych podmiotów definicja ta nie powinna nastręczać zbyt wielkich trudności, o tyle w przypadku pierwszego podmiotu wymaga ona pewnego wyłożenia z punktu widzenia lekarza dentysty.
W niniejszym opracowaniu, które ma na celu uzyskanie odpowiedzi na tytułowe pytanie – czy lekarz dentysta jest odbiorcą uprawnionym (cena maksymalna za energię elektryczną) ? – należy zinterpretować w pierwszej kolejności definicję pojęcia mikro -, mały – czy średni przedsiębiorca. Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1-3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2021 r. poz. 162 i 2105 oraz z 2022 r. poz. 24, 974 i 1570), do której prawodawca odsyła na wprost, 1) mikroprzedsiębiorca to – przedsiębiorca, który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki: a) zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz b) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro; 2) mały przedsiębiorca to – przedsiębiorca, który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki: a) zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz b) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro – i który nie jest mikroprzedsiębiorcą; 3) średni przedsiębiorca to – przedsiębiorca, który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki: a) zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników[2] oraz b) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro – i który nie jest mikroprzedsiębiorcą ani małym przedsiębiorcą[3]. Ponad powyższe, to przede wszystkim przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Powyższe przepisy mają kluczowe znaczenie dla ustalenia kto w podstawowym założeniu jest uznawany za przedsiębiorcę w polskim prawie. Nadto należy ustalić krąg podmiotów, do których przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców nie stosuje się, a należą do nich podmioty wykonujące następujące aktywności: 1) działalności wytwórcze w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego; 2) wynajmowanie przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów; 3) wyrób wina przez producentów wina w rozumieniu art. 2 pkt 23 ustawy z dnia 2 grudnia 2021 r. o wyrobach winiarskich (Dz.U. z 2022 r. poz. 24) będących rolnikami wyrabiającymi mniej niż 100 hektolitrów wina w roku winiarskim wyłącznie z winogron pochodzących z własnych upraw winorośli; 4) działalność rolników w zakresie sprzedaży, o której mowa w art. 20 ust. 1c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1426, z późn. zm.4)); 5) działalność prowadzona przez koła gospodyń wiejskich na podstawie ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich (Dz.U. z 2020 r. poz. 553 i 932), które spełniają warunki, o których mowa w art. 24 ust. 1 tej ustawy. Co ważne we wskazanym katalogu działalności ustawodawca nie wyłączył spod zastosowania przepisów dotyczących przedsiębiorców działalności leczniczej. Ta ostatnia może być wykonywana m.in. przez lekarzy oraz lekarzy dentystów (art. 2 ust. 2 pkt 4) ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. (Dz.U. Nr 112, poz. 654) o działalności leczniczej). Podmiot wykonujący działalność leczniczą to podmiot leczniczy, o którym mowa w art. 4 ustawy jw., oraz lekarza (lekarza dentystę), pielęgniarkę lub fizjoterapeutę wykonujących zawód w ramach działalności leczniczej jako praktykę zawodową, o której mowa w art. 5 ustawy jw. Podmiotami leczniczymi są m.in. przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2021 r. poz. 162 i 2105 oraz z 2022 r. poz. 24) we wszelkich formach przewidzianych dla wykonywania działalności gospodarczej, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, – w zakresie, w jakim wykonują działalność leczniczą. Zatem nie powinno budzić wątpliwości, iż ta grupa powinna być uznana za uprawnionego odbiorcę w zakresie cen maksymalnych za energię elektryczną, pod warunkiem, iż pozostają mikro, małym bądź średnim przedsiębiorcą.
W odniesieniu do drugiej grupy podmiotów wykonujących działalność leczniczą wskazanych powyżej (grupa ta nie stanowi podmiotu leczniczego w rozumieniu przepisów analizowanej ustawy)[4], obejmuje ona lekarzy dentystów, którzy mogą wykonywać swój zawód w ramach działalności leczniczej na zasadach określonych w ustawie oraz w przepisach odrębnych, po wpisaniu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, o którym mowa w art. 100 ustawy o działalności leczniczej, a ta może być wykonywana przez lekarzy dentystów w formie jednoosobowej działalności gospodarczej jako indywidualna praktyka lekarska, indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania, indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska, indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania, indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w zakładzie leczniczym na podstawie umowy z podmiotem leczniczym prowadzącym ten zakład lub indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w zakładzie leczniczym na podstawie umowy z podmiotem leczniczym prowadzącym ten zakład bądź w formie spółki cywilnej, spółki jawnej albo spółki partnerskiej jako grupowa praktyka lekarska[5]. Działalność lecznicza wykonywana w ramach praktyk zawodowych stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów PrPrzed, a osoby lub spółki ją wykonujące (spółka jawna i partnerska) mają status przedsiębiorcy. Jest ona działalnością regulowaną, o której mowa w art. 37 oraz w art. 63 tej ustawy, ponieważ przepisy prawne przewidują szczegółowe warunki i ograniczenia w zakresie jej podejmowania i prowadzenia, w tym obowiązek wpisu do rejestru działalności regulowanej (rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą), przy czym ta ostatnia uwaga pozostaje bez znaczenia z punktu widzenia możliwości zastosowania przepisów dotyczących cen maksymalnych za energię elektryczną również do tej grupy podmiotów z uwagi na posiadanie przez nich statusu przedsiębiorcy.
Co jednak istotne możliwość skorzystania przez opisane powyżej grupy podmiotów z przepisów ustawy o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku sprowadza się do używania tej energii w zakresie, w jakim jest ona przeznaczana na potrzeby podstawowej działalności, w tym przypadku działalności leczniczej, która co do zasady polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w tym za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności[6], w odniesieniu do lekarzy dentystów, w zakresie chorób zębów, jamy ustnej, części twarzowej czaszki oraz okolic przyległych.
Reasumując można zastosować przepisy dotyczące ceny maksymalnej za energię elektryczną do lekarzy dentystów w zakresie, w jakim są oni uznawani za przedsiębiorców, w tym są mikro, małymi bądź średnimi przedsiębiorcami, przy czym należy mieć na uwadze, iż przepisy dotyczące ceny maksymalnej nie mają zastosowania ex lege (tj. bezpośrednio z mocy ustawy) i wymagają złożenia stosownego oświadczenia w celu zawarcia w tym zakresie określonego porozumienia kontraktowego, w ramach którego poziom ceny za energię elektryczną nie może przekroczyć progu maksymalnego.
[1] Niniejszą ustawą zmienia się ustawy: ustawę z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne, ustawę z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy, ustawę z dnia 28 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw, ustawę z dnia 20 maja 2021 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw, ustawę z dnia 15 września 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw, ustawę z dnia 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej oraz ustawę z dnia 7 października 2022 r. o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw.
[2] Średnioroczne zatrudnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1-3, określa się w przeliczeniu na pełne etaty, nie uwzględniając pracowników przebywających na urlopach macierzyńskich, urlopach na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopach ojcowskich, urlopach rodzicielskich i urlopach wychowawczych, a także zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego.
[3] Wyrażone w euro wielkości, o których mowa w ust. 1 pkt 1-3, przelicza się na złote według średniego kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roku obrotowego wybranego do określenia statusu przedsiębiorcy.
[4] Wykonywanie zawodu w ramach praktyki zawodowej nie jest traktowane jako prowadzenie podmiotu leczniczego. Zgodnie z ustawą o działalności leczniczej, lekarze którzy wykonują zawód w ramach praktyki określani są jako podmioty wykonujące działalność leczniczą.
[5] Należy zwrócić uwagę na nową wprowadzoną kategorię prowadzenia praktyki zawodowej, tj. prowadzenie praktyki wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem. Przepis ten został wprowadzony na etapie prac parlamentarnych i miał na celu uregulować prawnie udzielanie przez praktyki lekarskie świadczeń w szpitalach i przychodniach, na podstawie umów cywilnoprawnych tzw. kontraktów
[6] Działalność lecznicza może również polegać na:
1) promocji zdrowia lub
2) realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia, w tym wdrażaniem nowych technologii medycznych oraz metod leczenia.
Czynności, o których mowa powyżej, mogą być wykonywane za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności.
Podmiot wykonujący działalność leczniczą może uczestniczyć w przygotowywaniu osób do wykonywania zawodu medycznego i kształceniu osób wykonujących zawód medyczny na zasadach określonych w odrębnych przepisach regulujących kształcenie tych osób.
W ramach struktury organizacyjnej podmiotu leczniczego może zostać wydzielona jednostka organizacyjna, w celu udzielania świadczeń zdrowotnych mieszkańcom domów pomocy społecznej, wychowankom regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych lub interwencyjnych ośrodków preadopcyjnych, zlokalizowana na terenie tych podmiotów.
r.pr. dr Natalia Krej
[1] Działalność lecznicza może również polegać na:
1) promocji zdrowia lub
2) realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia, w tym wdrażaniem nowych technologii medycznych oraz metod leczenia.
Czynności, o których mowa powyżej, mogą być wykonywane za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności.
Podmiot wykonujący działalność leczniczą może uczestniczyć w przygotowywaniu osób do wykonywania zawodu medycznego i kształceniu osób wykonujących zawód medyczny na zasadach określonych w odrębnych przepisach regulujących kształcenie tych osób.
W ramach struktury organizacyjnej podmiotu leczniczego może zostać wydzielona jednostka organizacyjna, w celu udzielania świadczeń zdrowotnych mieszkańcom domów pomocy społecznej, wychowankom regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych lub interwencyjnych ośrodków preadopcyjnych, zlokalizowana na terenie tych podmiotów.
