W prawie, a przede wszystkim w świecie medycznym Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego pełni ważną rolę. Poprzez tę strukturę realizowane jest przede wszystkim kształcenie podyplomowe w zakresie nauk medycznych, jak również w obszarze nauk o zdrowiu. Do zasadniczej działalności Centrum zalicza się również prowadzenie badań naukowych, a także prac rozwojowych w obu dziedzinach nauk: – medycznej oraz – o zdrowiu. Podstawowym aktem prawnym dla działalności Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego jest ustawa z dnia 13 września 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 2024) o Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego, uzupełniania w zakresie nieuregulowanym przez ww. ustawę poprzez odpowiednie zastosowanie przepisami zawartymi w ustawie z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce odnoszącymi się do uczelni publicznej. Z powyższej hierarchii źródeł prawa można wywieść zatem wniosek, iż Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego jest quasi uczelnią publiczną, mającą swoje własne, ustawowe uregulowania ustrojowe. Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego posiada osobowość prawną, co stanowi niebagatelne znaczenie z punktu widzenia zasad prowadzenia swoich spraw i reprezentowania Centrum, które dokonywane jest poprzez jej organy, a którymi są: – Dyrektor, jak również – Rada Naukowa. Dyrektor jako organ Centrum kieruje nim i reprezentuje je na zewnątrz, będąc jednocześnie przy tym traktowany jak rektor uczelni publicznej. Dyrektor Centrum realizuje swoje działania poprzez swoich zastępców. Każdy z nich, to jest Dyrektor, jak również jego zastępcy współtworzą Radę Naukową, w której skład wchodzą również kierownicy jednostek organizacyjnych CMKP; nauczyciele akademiccy CMKP posiadający tytuł naukowy profesora lub stopień naukowy doktora habilitowanego, stanowiący nie mniej niż 60% składu Rady Naukowej; przedstawiciele pozostałych nauczycieli akademickich, stanowiący do 30% składu Rady Naukowej, w tym osoby niebędące pracownikami CMKP stanowiące do 5% składu Rady Naukowej; przedstawiciele doktorantów, stanowiący do 5% składu Rady Naukowej; przedstawiciele pozostałych pracowników CMKP, stanowiący do 5% składu Rady Naukowej. Rada Naukowa Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego traktowana jest jak senat w rozumieniu ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Do zadań Rady Naukowej Centrum należą: 1) uchwalanie statutu CMKP; 2) ustalanie głównych kierunków działalności CMKP; 3) uchwalanie regulaminów, planów i programów w zakresie kształcenia podyplomowego i studiów doktoranckich oraz zasad rekrutacji; 4) ocena działalności CMKP i zatwierdzanie rocznych sprawozdań dyrektora; 5) inicjowanie nowych kierunków badań naukowych i prac rozwojowych, ocena planów i realizacji działalności naukowej; 6) nadawanie stopnia doktora i doktora habilitowanego na zasadach określonych w ustawie z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce; 7) uchwalanie regulaminów obowiązujących w CMKP, dla których właściwe przepisy wymagają formy uchwały organu kolegialnego, lub na wniosek dyrektora; 8) wyrażanie zgody na przystąpienie do spółki, spółdzielni lub innej organizacji gospodarczej oraz na utworzenie spółki lub fundacji, a także ustalanie zasad nabywania, zbywania i obciążania papierów wartościowych; 9) opiniowanie wniosków w sprawie zmiany stanowisk nauczycieli akademickich oraz wniosków w sprawie rozwiązania stosunku pracy z mianowanym nauczycielem akademickim z innych ważnych przyczyn niż wymienione w art. 124 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2017 r. poz. 2183, z późn. zm.; 10) zatwierdzanie preliminarza przewidywanych przychodów i kosztów realizacji zadań CMKP; 11) zatwierdzanie planu rzeczowo-finansowego zgodnie z przepisami o finansach publicznych i rachunkowości oraz zatwierdzanie sprawozdania finansowego zgodnie z przepisami o rachunkowości; 12) wyrażanie opinii i podejmowanie uchwał w innych sprawach przedłożonych przez dyrektora.
Wracając jednak do przedmiotu działalności Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, nie może umknąć uwadze, iż oprócz działań takich jak prowadzenie kształcenia na studiach podyplomowych, Centrum może prowadzić kształcenie doktorantów, jak również prowadzić inne formy kształcenia, ale co interesujące Centrum uczestniczy w sprawowaniu opieki medycznej w zakresie i formach określonych w przepisach ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2020 r. poz. 295, 567, 1493 i 2112). Ponadto Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego realizuje inne zadania zgodne z zakresem swojej działalności zlecone przez ministra właściwego do spraw zdrowia, który to minister sprawuje nadzór nad Centrum. Powyższe stanowi szerokie spektrum działania tej osoby prawnej, które znacznie wykraczają poza kwantyfikację jej wyłącznie jako quasi uczelni publicznej.
Zawężając jednak analizę przedmiotu działalności Centrum wyłącznie do kształcenia podyplomowego, zakresem podmiotowym tych działań objęci są: – lekarze, – lekarze dentyści, – farmaceuci, – fizjoterapeuci, – diagności laboratoryjni, – ratownicy medyczni oraz – inne osoby legitymujące się dyplomem ukończenia studiów wyższych, które wykonują zawody mające zastosowanie w ochronie zdrowia. Z powyższego zakresu wyłączone zostały: – pielęgniarki i – położne.
Co ważne również do mienia i finansów CMKP stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące uczelni publicznych, a uprawnienia ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki w odniesieniu do CMKP wykonuje minister właściwy do spraw zdrowia. Podstawą gospodarki finansowej CMKP jest plan rzeczowo-finansowy, zatwierdzany przez Radę Naukową. Biorąc pod uwagę, iż Centrum nie tylko samodzielnie organizuje, ale również realizuje elementy kształcenia podyplomowego. Poza tym CMKP koordynuje oraz kontroluje zadania realizowane przez inne podmioty, w tym spełnianie warunków prowadzenia szkolenia specjalizacyjnego oraz realizację procesu szkolenia specjalizacyjnego, a także, na zasadach określonych w przepisach właściwych dla kształcenia podyplomowego w zawodach, o których mowa w art. 3 ust. 4 ustawy o Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego nadaje i cofa uprawnienia do prowadzenia szkolenia specjalizacyjnego. Do realizacji wszystkich założonych zadań niezbędne jest posiadanie odpowiedniego budżetu, który składa się z dotacji podmiotowej pochodzącej z budżetu państwa, z innych środków budżetu państwa z części pozostającej w dyspozycji ministra właściwego do spraw zdrowia na: 1) realizację zadań innych niż określone w art. 10 ust. 1 UoCMKP, w tym na zadania finansowane z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej albo z niepodlegających zwrotowi środków z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), albo z innych środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi; 2) finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji, w tym zakup lub wytworzenie aparatury naukowo-badawczej oraz infrastruktury informatycznej o wartości nieprzekraczającej 500 000 zł – w formie dotacji celowej. Ponadto przychodami CMKP są środki pochodzące z krajowych i międzynarodowych projektów i programów badawczych. Z uwagi na to, iż CMKP może prowadzić działalność gospodarczą w zakresie realizacji swoich zadań w sposób i na zasadach właściwych dla uczelni publicznych, również przychody z tej działalności stanowią przychody CMKP. Odsetki od środków zgromadzonych na rachunkach bankowych CMKP oraz przychody z tytułu zapisów, spadków i darowizn także stanowią źródło przychodów Centrum.
Istotne jest, iż CMKP powstało na bazie Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie utworzonego na podstawie przepisów dotychczasowych, określonych w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej dla: 1) Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego im. prof. Witolda Orłowskiego Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego z siedzibą w Warszawie przy ul. Czerniakowskiej 231; 2) Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego im. prof. Adama Grucy Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego z siedzibą w Otwocku przy ul. Konarskiego 13 poprzez wstąpienie w prawa i obowiązki tego podmiotu, przejęcie jego mienia, obejmującego własność i inne prawa majątkowe oraz pracowników, przy jednoczesnym zlikwidowaniu Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie utworzonego na podstawie przepisów dotychczasowych i utworzeniu Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego na podstawie przepisów aktualnych.
Reasumując, w kontekście ustrojowym Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego stanowi swoistego rodzaju hybrydę prawną, która z jednej strony traktowana jest jak uczelnia publiczna, z drugiej strony jest podmiotem kształcącym wyłącznie w obszarze studiów podyplomowych, jednocześnie będąc przedsiębiorcą realizującym działania komercyjne, powstałym na bazie dotychczasowo funkcjonującej struktury.
