Prawnik Radzi

Projekt ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta (UD255) złożył jako wnioskodawca Minister Zdrowia. Aktualnie proponowane rozwiązanie legislacyjne jest procedowane na Komitecie Rady Ministrów ds. Cyfryzacji. System opieki zdrowotnej w Polsce jest przedmiotem nie tylko wielu debat, tak głośno toczących się chociażby w czasie pandemii COVID-19, ale również obiektem  nieustannych zmian legislacyjnych. Przyczyn zjawiska permanentnej fluktuacji prawodawczej w obszarze prawa medycznego jest wiele od kwestii systemowych począwszy skończywszy na skomplikowanej materii jaką jest medycyna sama w sobie. Ponadto dokonywane zmiany mają zarówno charakter krajowy, jak również unijny. W kontekście jakości w opiece zdrowotnej w polskim porządku prawnym obowiązuje szereg aktów prawnych o zróżnicowanej randze, w wielorakim zakresie regulujących tę materię. Jednocześnie środowisko medyczne, organizacje zrzeszające pacjentów, Narodowy Fundusz Zdrowia, Ministerstwo Zdrowia podejmują liczne przedsięwzięcia projakościowe w zakresie ochrony zdrowia. Nie zmienia to jednak faktu, iż w Polsce mamy do czynienia ze zjawiskiem, w którym opieka medyczna udzielana pacjentowi ma charakter odbiegający od jakościowych standardów. Założeniem wnioskowanej przez Ministra Zdrowia ustawy jest wprowadzenie rozwiązań organizacyjno-prawnych, za pomocą których będzie można realizować w sposób skoordynowany i kompleksowy priorytety polityki zdrowotnej w kontekście jakości. Szczegółowe rozwiązania normatywne będą obejmowały:

1. autoryzację podmiotów wykonujących działalność leczniczą (szpitale);
2. wewnętrzny system zapewnienia jakości i bezpieczeństwa;
3. monitorowanie zdarzeń niepożądanych;
4. usprawnienie akredytacji w ochronie zdrowia; udzielania przez Narodowy Fundusz Zdrowia akredytacji w ochronie zdrowia;
5. usprawnienia wypłaty pacjentom rekompensat za zdarzenia medyczne (system świadczeń kompensacyjnych będącego systemem pozasądowego rekompensowania szkód doznanych przez pacjentów w wyniku zaistnienia zdarzeń medycznych planowany w ramach nowelizacji ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta);
6. tworzenia i prowadzenia rejestrów medycznych (wzmocnienie nadzoru nad prowadzeniem rejestrów medycznych oraz dookreślenie zasad ich tworzenia i finansowania – w ramach nowelizacji ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia).

Według założeń projektodawców uregulowanie kwestii systemowego monitorowania jakości udzielanych świadczeń zdrowotnych w drodze odrębnego aktu prawnego pozwoli na:

1. poprawę skuteczności diagnostyki i leczenia przez systematyczną ocenę wskaźników jakości;
2. stałe udoskonalanie praktyki klinicznej przez prowadzenie rejestrów medycznych;
3. poprawę bezpieczeństwa i satysfakcji pacjenta przez rejestrowanie i monitorowanie zdarzeń niepożądanych;
4. stworzenie warunków do systematycznej oceny jakości świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych i upubliczniania tych informacji;
5. uzyskanie porównywalności podmiotów udzielających świadczeń pod względem jakości i skuteczności oferowanej opieki oraz udostępnienie wyników opinii publicznej;
6. stworzenie warunków umożliwiających finansowe motywowanie podmiotów udzielających świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych do podnoszenia poziomu jakości;
7. efektywniejsze wykorzystanie środków publicznych w obszarze zdrowia.

Wskazuje się, iż w związku z powyższym niezbędne jest wprowadzenie ustawowej regulacji, która określi zadania, obowiązki i uprawnienia poszczególnych podmiotów w zakresie monitorowania, oceny i poprawy jakości. Nowa regulacja powinna zapewnić pacjentom, profesjonalistom medycznym i podmiotom wykonującym działalność leczniczą dostęp do powszechnej, wiarygodnej, obiektywnej i porównywalnej informacji o jakości udzielanej opieki.

Nowoczesna opieka zdrowotna powinna być tak zorganizowana w taki sposób, aby zasoby kadrowe, infrastrukturalne i finansowe w najbardziej efektywny sposób zaspokajały medyczne potrzeby społeczeństwa zarówno w zakresie promocji zdrowia, profilaktyki, diagnostyki i leczenia, jak i rehabilitacji, przy zapewnieniu bezpieczeństwa opieki, racjonalizacji wykorzystania zasobów materialnych i finansowych, gwarantowały spełnienie oczekiwań społecznych. Optymalizacja procesów medycznych wymaga systemowego podejścia do zagadnienia jakości w opiece zdrowotnej. Odpowiednio zorganizowane zarządzanie jakością w opiece zdrowotnej, działające zarówno na poziomie poszczególnych jednostek ochrony zdrowia jak i na poziomie systemowym) stymuluje poprawę funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej, a w konsekwencji wpływa na wzrost poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego i satysfakcji społecznej z opieki zdrowotnej.

Rekomendowanym rozwiązaniem jest wdrożenie rozwiązań prawno-organizacyjnych, które w sposób kompleksowy i skoordynowany będą realizowały priorytety polityki zdrowotnej w obszarze jakości. Według powyższych założeń analizowany projekt ustawy ma zmienić tzw. filozofię całego systemu ochrony zdrowia w Polsce.

Na chwilę obecną największe zainteresowanie wzbudza propozycja usprawnienia wypłaty pacjentom rekompensat za zdarzenia medyczne (system świadczeń kompensacyjnych będącego systemem pozasądowego rekompensowania szkód doznanych przez pacjentów w wyniku zaistnienia zdarzeń medycznych planowany w ramach nowelizacji ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta). Powyższe zwane jest systemem no fault, który w praktyce ma oznaczać skrócenie drogi do otrzymania ww. rekompensaty (bez postępowania sądowego), jak również z wykluczeniem obowiązku orzekania o winie w przypadku zaistnienia danego zdarzenia medycznego.

Z uwagi na szeroki zakres zmian, jakie zakładane są w powyższym projekcie ustawy, jak również ich przedmiotowy charakter warto śledzić jakie będą przysłowiowe losy planowanego aktu normatywnego w celu rzetelnego przygotowania się do nowego sposobu czy też nowej filozofii realizowania świadczeń zdrowotnych.